भूकम्पपछि मधेसमा मौसमको अप्रत्याशित परिवर्तन : प्रदेश टाइम्स

 नेपाल–चीन सीमाना तिब्बतको दिंगे कान्टी केन्द्रबिन्दु बनाएर मंगलबार बिहान ६:५० मा गएको ७ म्याग्निच्युडको शक्तिशाली भूकम्पले नेपालभर धक्का महसुस गरायो। भूकम्पको प्रभाव सबैभन्दा बढी कोशी, मधेस, र वागमती प्रदेशका विभिन्न जिल्लामा महसुस गरिएको थियो। तर, भूकम्पको झट्कासँगै मधेस प्रदेशमा अप्रत्याशित रूपमा मौसममा परिवर्तन आएको छ। बिहान भूकम्प जानुअघि मौसम सामान्य र अनुकूल रहेको स्थानीयहरूले बताए पनि भूकम्प गएको केही समयपछि अर्थात् पौने सात बजेदेखि मौसममा ठूलो फेरबदल भएको छ। स्थानीयहरूको भनाइअनुसार, भूकम्पपछि मधेसमा पश्चिमबाट बलियो हावा चल्न थालेको र केहीबेरमै हुस्सुले शहरलाई छोपेको थियो। सामान्यतया यस्तो मौसमको परिवर्तन वसन्त वा जाडो महिनामा प्रायः देखिन्थ्यो, तर भूकम्पसँगै अचानक देखिएको यो मौसम परिवर्तनलाई स्थानीयले अस्वाभाविक ठानेका छन्। विभिन्न क्षेत्रबाट आएका विवरणहरूअनुसार, भूकम्पले जनजीवनलाई त्रासित बनाइरहेको अवस्थामा मौसम परिवर्तनले थप असहजता निम्त्याएको छ। भूकम्पको केन्द्र तिब्बत भए पनि यसको प्रभाव नेपालमा गहिरो रूपमा महसुस गरिएको छ। कोशी प्रदेशका संखुवासभा, भोजपुर, तेह्रथुम, ताप्लेजुङ, र धनकुटामा भूकम्पको झट्का निकै बलियो महसुस गरिएको थियो। खोटाङ, ओखलढुङ्गा, सोलुखुम्बु, पाँचथर, र इलाममा पनि झट्काको प्रभाव गहिरो रह्यो। झापा, सुनसरी, मोरङ, र उदयपुरमा भने तुलनात्मक रूपमा सामान्य धक्का महसुस गरिएको थियो। ती क्षेत्रका बासिन्दाहरूका अनुसार भूकम्पको समयमा केही सेकेन्डसम्म जमिन हल्लिएको महसुस भएको थियो।

  मधेस प्रदेशमा मौसम परिवर्तनको प्रभाव मधेस प्रदेशमा भूकम्पपछि आएको मौसम परिवर्तनले स्थानीय बासिन्दालाई थप अन्योलमापारेको सिरहाको बिष्णुपुर गाउँपालिका वडा १ बस्ने बद्री मण्डलले बताए ।  मौसम अनुकूल रहँदा दैनिक क्रियाकलापमा लागेका बासिन्दाहरू भूकम्पले त्रसित भएका मात्र थिएनन्, भूकम्पपछि अचानक हावा चल्न थालेको, हुस्सुले सडकहरू ढाकेको, र दृष्यता निकै कम भएको बताइन्छ। बारा, पर्सा, रौतहट, सर्लाही, महोत्तरी, धनुषा, र सिरहाका स्थानीयहरूका अनुसार यो घटना अनपेक्षित थियो। वैज्ञानिक दृष्टिकोणमा भूकम्प र मौसम परिवर्तनको सम्बन्ध भूकम्पपछि मौसम परिवर्तन हुनु असामान्य घटना होइन। भू-वैज्ञानिकहरूका अनुसार, ठूला भूकम्पपछि जमिनको सतहमा भएको कम्पनले हावा र वायुमण्डलीय चापलाई पनि असर गर्न सक्छ। यसले गर्दा स्थानीय स्तरमा मौसममा अप्रत्याशित परिवर्तन देखिन सक्छ। मधेसमा पश्चिमबाट आएको हावाले हुस्सु ल्याएको र मौसमलाई प्रभावित बनाएको हुन सक्ने विज्ञहरूको प्रारम्भिक अनुमान छ। स्थानीय प्रतिकृया र त्रासदी मधेसका ग्रामीण क्षेत्रका स्थानीयहरूले भूकम्पसँगै आएको मौसम परिवर्तनलाई अनौठो घटना मानिरहेका छन्। "हामीले भूकम्प महसुस गर्यौं, अनि केही समयमै आकाशमा कालो बादल जस्तो लाग्यो र हावा चल्न थाल्यो। यस्तो मौसम कहिल्यै देखिएको थिएन," महोत्तरीका एक स्थानीयले बताए। यो परिवर्तनले किसानहरूलाई पनि चिन्तित बनाएको छ, किनभने यस्तो वातावरणीय उतारचढावले खेतीमा असर पार्न सक्ने सम्भावना रहेको उनीहरूको भनाइ छ। सरकारी तयारी र जनतालाई अपील भूकम्पपछि मौसम परिवर्तनको विषयमा वैज्ञानिक विश्लेषण र सतर्कता आवश्यक भएको सरकारी अधिकारीहरूले जनाएका छन्। भूकम्पको प्रभावबारे अध्ययन गर्न र मौसम परिवर्तनको कारण पत्ता लगाउन सम्बन्धित विभागहरूलाई निर्देशन दिइसकेको राष्ट्रिय भूकम्प मापन केन्द्रले जनाएको छ। साथै, जनतालाई त्रसित हुनुभन्दा सतर्क रहन र आवश्यक सुरक्षाका उपायहरू अपनाउन अपील गरिएको छ। मंगलबारको भूकम्प र त्यसपछि आएको मौसम परिवर्तनले स्थानीय जनजीवनमा गहिरो प्रभाव पारेको छ। यस घटनाले भौगर्भिक र वायुमण्डलीय सम्बन्धको अध्ययन आवश्यक भएको देखाउँछ। विज्ञहरूका अनुसार, भूकम्पपछिका केही दिनसम्म मौसममा यस्तै उतारचढाव देखिन सक्ने सम्भावना रहेको छ।